Toen ik in januari 2001 aio werd, ben ik open en misschien wel naief aan het promotietraject begonnen. Met alle ups en downs die erbij horen. Gedurende deze periode ging ik me meer verdiepen in de positie van promovendi en manieren om het promotieproject aan te pakken. En uiteindelijk heb ik me voor mijn werk aan de TU Delft beziggehouden met trainingen voor promovendi. Op deze pagina vind je alleen mijn tips voor een succesvolle verdediging. Wie tips zoekt voor een succesvolle tijd als promovendus leze Patricia Goslinga en Bart Noordam, Mastering your PhD: Survival and Success in the Doctoral Years and Beyond (2008).

De Grote Dag

Voordat de dag van mijn verdediging daar was, heb ik me heel bewust voorbereid op de promotie. Ik ben niet het type van 'dat doe ik wel even' en in mijn geval was deze voorbereiding misschien wel meer dan het halve werk. Hieronder vind je een aantal tips die mij hebben geholpen er een aangenaam uurtje van te maken.

Voor een uitgebreidere printbare pdf-versie klik hier.

Actoren

Bij iedere promotie zijn ten minste drie groepen actoren actief.

• de promovendus zelf
• de opponenten
• de paranimfen

Denk na over hoe je zou willen dat zij acteren en hoe je dat zelf zou kunnen sturen.

Inhoudelijke voorbereiding

• De manier waarop je je voorbereid is helemaal afhankelijk van de manier waarop jij graag leert. Ga dus na wat jouw favoriete manier is van leren en maak op die manier een goede mix van:
• Concreet ervaren ('sensing/feeling')
• Waarnemen en overdenken ('watching')
• Analyseren en abstract denken ('thinking')
• Actief experimenteren ('doing')
• Oefen je ‘elevator pitch’: wat is de centrale boodschap van jouw dissertatie?
• Schrijf van ieder hoofdstuk op wat de kern is van je betoog.
• Verdiep je in je opponenten (voor onderdelen zie pdf-versie). Dit is niet alleen handig om hen inhoudelijk goed van repliek te kunnen dienen, maar ook om jezelf een gevoel van zekerheid te geven; je weet wie je voor je hebt.
• Houd een proefpromotie met collega's.
• Organiseer een lekenpraatje voorafgaand aan de promotie. Dan zie je alvast je familie en vrienden en kun je nog even ‘pitchen’.

Mentale voorbereiding

• Visualiseer in de weken voorafgaand hoe je in de Aula wilt lopen, staan, zitten. Visualiseer jezelf op je best.
• Ga na waar je je rustig en sterk door voelt (wellicht door bepaalde kleding te dragen op de dag zelf, ’s morgens nog een eind te fietsen o.i.d.)
• Gebruik de dag voor de promotie om tot rust te komen
• Bedenk goed:
  1.  Het wordt gaaf, want het is jouw promotie
  2. Deze dag komt maar één keer: geniet!
  3. Je hoeft niet nerveus te zijn; als je boek niet goed was,
     zou je het niet mogen verdedigen. Zie verder punt 1 en 2.
  4. Mocht dat niet genoeg zijn: 99% van de aanwezigen staat
     aan jouw kant

De verdediging

In het ‘zweethok’

• Wees duidelijk naar je paranimfen in wat je van hen verwacht.
• Doe oefeningen waar je je rust en kracht door naar boven haalt.

Vorm

• Onthoud:
• jij hebt de regie, want jij staat centraal
• het is een spel en jij bepaalt de regels, de timing.
• Ga lekker zitten
• Schrijf mee met de vragen die worden gesteld
• Neem gerust een pauze om na te denken en door te schrijven nadat de opponent is uitgesproken (zie bullet 1). Je hebt alle tijd op te structureren, analyseren en vervolgens pas de vraag te gaan beantwoorden.
• De manier waarop jij reageert, bepaalt de sfeer in de zaal; niet de vragen van de opponenten.
• Probeer zoveel mogelijk jezelf te zijn en laat eventuele beelden van ‘zo hoort het’ los.

Inhoud

• Gebruik de eerste vraag om je elevator pitch te doen, oftewel een riedel waarin je de kern van je onderzoek en dissertatie samenvat.
• Begin je antwoorden met een reactie op de meest simpele deelvraag of iets waardoor je geprikkeld wordt.
• Probeer, zeker in de eerste helft van de verdediging, zoveel mogelijk terug te gaan naar de kern van jouw eigen verhaal.
• Geef duidelijk aan wanneer je iets is gevraagd dat buiten de scope van je onderzoek ligt.

Opponenten

• Zie bij inhoudelijke voorbereiding
• Stuur zelf je proefschrift naar de opponenten met een persoonlijke noot. Daarmee zet je alvast de toon voor je verdediging.

Paranimfen

• Kies je paranimfen zorgvuldig. De keuze van je paranimfen kan de sfeer op de dag sterk beïnvloeden.
• Bedenk wat je van je paranimfen verwacht:
• Officiële rol paranimfen: overnemen van de verdediging als de promovendus dit niet zelf kan
• Eventuele andere rollen: ceremoniemeester, vertrouwenspersoon
  Je hebt de keuze uit twee, dus je kunt variëren in de criteria voor je keuze
• Wees duidelijk in je verwachtingen naar je paranimfen.
• Geef helder aan wat jij nodig hebt op de dag van de verdediging.